Dajandra uit Kerkrade leerde als kind niet goed lezen en schrijven. Het klinkt als iets uit een vorig tijdperk. Toch is het anno 2023 nog een actueel probleem. In Limburg heeft 13 % van de Limburgers moeite met lezen en schrijven. Heerlen en Kerkrade springen eruit met 16%. Dajandra van Loo uit Kerkrade (34) kan daar over meepraten. Door omstandigheden leerde zij als kind niet de basis van het lezen en schrijven. Vijf jaar geleden besloot ze dat alsnog te doen en nu helpt ze als taalambassadeur anderen in een soortgelijke positie. “Ik wil laaggeletterden een stem geven.”
We ontmoeten Dajandra in het VISTA college in Heerlen. De plek waar ze de training tot taalambassadeur heeft afgerond en waar ze maandelijks een bijeenkomst bijwoont met de andere taalambassadeurs uit Parkstad en hun begeleiders Ruby Meijs en Bionda Wijnholds “Ik kom niet altijd op de juiste woorden” waarschuwt Dajandra aan het begin van het gesprek, maar de zinnen rollen over haar lippen. Gehaast. Alsof ze wil inhalen wat er ooit niet was. In een notendop vertelt de Kerkraadse over haar jeugd. “Op de basisschool kreeg ik het stempel adhd. Ik werd verbannen naar het speciaal onderwijs. Verbannen, ja zo voelde het echt. In die periode zijn mijn ouders nogal eens verhuisd, dus ik heb op heel wat speciale scholen gezeten. Overal was het hetzelfde: ik leerde koken, strijken en er werd veel aandacht besteed aan seksuele voorlichting. Zeker belangrijk, maar de basisvaardigheden van lezen en schrijven kwamen nauwelijks aan bod.“
Dajandra kan er nu om lachen. Maar in die tijd voelde ze zich verloren. Ze herinnert zich niet eens de leeftijd waarop ze de basisschool verliet. Alsof ze die periode heeft verdrongen. Het waren haar ouders die haar de maanden van het jaar leerden en oefenden met digitaal klok kijken. “Dingen die voor anderen vanzelfsprekend zijn moest ik allemaal leren.” Naarmate ze ouder werd begon dat steeds meer te wringen. “Als je de taal niet voldoende beheerst, loop je voortdurend tegen dingen aan. De gebruiksaanwijzing van medicatie begrijpen, bijvoorbeeld. En om te solliciteren moet je formulieren invullen.” Via PPL Parkstad wist Dajandra aan een baan te komen. Naalden inpakken en later zeepjes. Geestdodend, noemt ze het zelf. Toen haar leidinggevende achter haar taalachterstand kwam, kreeg Dajandra een interne cursus aangeboden. Ongeveer drie jaar lang kreeg ze de kans om naast haar baan met taal en rekenen aan de slag te gaan. “Dat was echt heel fijn” blikt ze terug. “Ik was zo enthousiast dat ik al gauw gevraagd werd om een filmpje in te spreken over die cursus. En ik ben op alle drie de locaties van het bedrijf een praatje gaan houden. Doodeng vond ik dat. Maar schaamte heb ik nooit gevoeld. Waarom moet ik me schamen voor iets wat ik nooit heb geleerd? Als je iets niet kunt, moet je jezelf verbeteren. Zo sta ik erin.”
“Als je iets niet kunt, moet je jezelf verbeteren. Zo sta ik erin!”
Bionda luistert met gepaste trots naar het verhaal van Dajandra. Hoe ze dankzij die interne training een andere baan kreeg in de horeca. En hoe ze op zichzelf ging wonen en haar rijbewijs wist te behalen. Dajandra: “Uw dochter zal nooit leren autorijden, werd er op school tegen mijn ouders gezegd. Ja, dan heb je aan mij een goeie. Dan wil ik ze bewijzen dat ik het wél kan. Met ezelsbruggetjes leerde ik de theorie. Ik heb er drie jaar over gedaan, maar ik kan nu overal gaan en staan waar ik wil!” Via een medewerker van VISTA college werd Dajandra gevraagd om taalambassadeur te worden. Een kans die ze met beide handen aangreep. Via de stichting ABC werd ze daartoe opgeleid. Bionda vertelt: “Stichting ABC is een belangenbehartigingsorganisatie voor taalambassadeurs die landelijk werkt. Zij verzorgen o.a. de opleidingen tot taalambassadeur. Parkstad telt nu 9 actieve taalambassadeurs: ervaringsdeskundigen die andere mensen met beperkte basisvaardigheden willen helpen. Het bijzondere is dat ieder zijn eigen verhaal heeft. Met de taalambassadeurs ga ik op pad: langs gemeenten, de GGD of andere instanties. Want wie kan het verhaal beter vertellen dan zijzelf? Dit jaar alleen al heb ik 31 bezoeken afgelegd.” Bij diverse van die bijeenkomsten was Dajandra erbij. “Ik vind dit fijn om te doen. Mijn sociale kring is niet zo groot en op deze manier ontmoet ik toch steeds nieuwe mensen. Het is voor mij ook een stok achter de deur om erop uit te gaan. Mensen rekenen op je en dat zorgt ervoor dat ik vaker mijn woning uit kom. Het engste wat ik ooit heb gedaan is met een microfoon voor een groep van 170 mensen spreken!” En het mooiste? “De bijeenkomst met prinses Laurentine! Maar toen heb ik echt gestameld hoor!”
“Ik weet nu: ik mag er zijn”
Als taalambassadeur heeft Dajandra diverse rollen: van het beoordelen van brieven en formulieren tot het werven van laaggeletterden voor scholing. “Er heerst nog een taboe rondom taalachterstand en dat hopen we te verbreken. Vaak kom je er bij toeval achter dat iemand niet kan lezen of schrijven. Dan laten ze alles door iemand anders doen. Maar wat als die persoon wegvalt? Ik heb zelf veel op mijn moeder geleund en dat doe ik nog wel hoor. Als ik een brief krijg van de belastingdienst bijvoorbeeld of de zorgverzekeraar.” De dringende oproep van Dajandra in dit verhaal is dan ook: meld je als je een taalachterstand hebt. “Ga naar de huisarts, of meld je bij het VISTA college. Je bent nooit te oud om te leren, het heeft mij zoveel gebracht. Naast dat ik nu kan lezen en schrijven is mijn horizon verbreed. Ik heb zoveel zelfvertrouwen gekregen en weet nu: ik mag er zijn….”
Voor meer informatie: Ik wil leren | Stichting Lezen en Schrijven of bel met het VISTA college TAAL+. Daar kun je ook altijd een keer langskomen. 06-53454023
